Ποια είναι τα συναισθήματα και γιατί έχουν σημασία; Μέρος Α’

Πίνακας περιεχομένων

• Ποια συναισθήματα νιώθουμε;
  • Τι σημαίνουν τα συναισθήματα μας;
• Το διαχρονικό στρες έχει αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή μας
• (Κοινωνικό-συναισθηματική μάθηση (SEL Social-Emotional Learning).
  • Γιατί πρέπει να έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων μας;
• Γιατί τα συναισθήματα έχουν σημασία;
  • «Η Προσοχή»
• Πώς επηρεάζει το στρες τον εγκέφαλο;
  • Πώς το στρες επηρεάζει τους μαθητές;
• Πώς θα μάθουμε από τα συναισθήματά μας;

Τα συναισθήματα έχουν μεγάλη σημασία για τα πάντα στη ζωή μας. Έχουν σημασία για την προσοχή μας, τη μνήμη μας, την καθημερινή μάθηση, τη λήψη αποφάσεων, την ποιότητα των σχέσεών μας, τη σωματική και ψυχική μας υγεία, τη δημιουργικότητά μας και τις ακαδημαϊκές και εργασιακές επιδόσεις μας.

Οι ερευνητές και οι επαγγελματίες τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουν ξοδέψει πάρα πολύ χρόνο για την ανάπτυξη στρατηγικών και εργαλείων που θα βοηθήσουν να διαχειριστούμε πιο αποτελεσματικά τα συναισθήματά μας και ειδικότερα το άγχος μας.

Ποια συναισθήματα νιώθουμε;

Όλοι βιώνουμε μια σειρά από συναισθήματα αυτή τη στιγμή.

Λέξεις που τα αποδίδουν όπως:

• Άγχος,
• στρες,
• νευρικότητα,
• μοναξιά,
• συγκλονισμένος/η,
• απογοητευμένο/η,
• προβληματισμένος/η,
• ήρεμος/η,
• χαρούμενος/η,
• μπερδεμένος/η

ίσως να αντιπροσωπεύουν το πώς νιώθουμε.

Όλα αυτά τα συναισθήματα που βιώνουμε, και είναι πολλές φορές έντονα, έρχονται από πραγματικά γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο μας, ιδίως από το περιβάλλον μας. Όμως αυτό δεν είναι πάντα κακό…

Τι σημαίνουν τα συναισθήματα μας;

Είναι η συνήθης συναισθηματική μας απάντηση σε αυτά τα γεγονότα,.. είναι ο τρόπος του σώματος μας να μας βοηθά να προσαρμοστούμε στις απειλές του περιβάλλοντος μας.

Αν και μπορεί να αισθανόμαστε δυσάρεστα, αυτή η απάντηση βοήθησε να επιβιώσουμε για εκατομμύρια χρόνια.

Το διαχρονικό στρες έχει αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή μας

Όταν νιώθουμε άγχος ή στρες για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο για την υγεία, τις σχέσεις μας και την ικανότητά μας να είμαστε παρόντες, να δουλεύουμε, να μαθαίνουμε, να διδάσκουμε.

Το άγχος μπορεί να μας κάνει να παίζουμε τα πράγματα ξανά και ξανά στο κεφάλι μας και να λαχταρούμε τον έλεγχο. Επίσης όταν είμαστε ανήσυχοι, συχνά σκεφτόμαστε ότι τίποτα δεν πρόκειται να πάει καλά.

Το ελπιδοφόρο είναι ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος και την αβεβαιότητα. Πώς όμως;

(Κοινωνικό-συναισθηματική μάθηση (SEL Social-Emotional Learning).

Η Κοινωνικό-συναισθηματική μάθηση είναι η διαδικασία μέσω της οποίας τα παιδιά και οι ενήλικες κατανοούμε και διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας, θέτουμε και επιτυγχάνουμε θετικούς στόχους, νιώθουμε και δείχνουμε ενσυναίσθηση για τους άλλους, δημιουργούμε και διατηρούμε θετικές σχέσεις, λαμβάνουμε υπεύθυνες αποφάσεις.

Περιλαμβάνει επίσης τη διαχείριση των συναισθημάτων, χωρίς να πρόκειται για έλεγχο, υποταγή ή συμμόρφωση. Είναι ο τρόπος να βρούμε την αλήθεια μας και να πλοηγηθούμε στα συναισθήματά μας, να εμβαθύνουμε στην κατανόησή τους.

Γιατί πρέπει να έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων μας;

Όταν έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων μας, μπορούμε να είμαστε καλύτεροι συνάδελφοι, γονείς, φίλοι, άτομα που παρέχουμε στους δικούς μας, ιδίως στους μαθητές μας τις καλύτερες δυνατές μαθησιακές εμπειρίες. 

Σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις, για όλες τις περίπλοκες προκλήσεις στα σχολεία.

Ωστόσο, πιστεύω ότι το να αγκαλιάσουμε τη συναισθηματική μας ζωή είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να υπάρχουμε!

Γιατί τα συναισθήματα έχουν σημασία;

«Η Προσοχή»

Η πρώτη περιοχή που επηρεάζεται από τα συναισθήματα μας είναι η περιοχή της «προσοχής», της μνήμης και της μάθησης.

Ας το παραδεχτούμε, έχουμε βιώσει πολλά δυσάρεστα συναισθήματα τα τελευταία χρόνια. Βιώσαμε άγχος, στρες, απογοήτευση, θυμό, πλήξη, μοναξιά.

Αυτό που γνωρίζουμε από έρευνες είναι ότι τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες, όταν βιώνουμε πολλά δυνατά, δυσάρεστα συναισθήματα, μπαίνουμε σε λειτουργία επιβίωσης και όχι διδασκαλίας και μάθησης. Μπαίνουμε σε πάλη, φυγή ή πάγωμα απόκρισης.

Πώς επηρεάζει το στρες τον εγκέφαλο;

Ίσως μπορείτε να το κατανοήσετε αυτό, δηλαδή γιατί δεν μπαίνουμε σε λειτουργία: «Επιτρέψτε μου τώρα θα μάθω κάτι νέο.»

Στην πραγματικότητα, οι περιοχές του εγκεφάλου μας που είναι υπεύθυνες για τη λήψη πληροφοριών κυριολεκτικά αποκόπτονται όταν βιώνονται υψηλά επίπεδα στρες.

Είναι σημαντικό να ξεχωρίσουμε ότι τα μέτρια επίπεδα στρες είναι εντάξει για τον οργανισμό μας. Είναι αυτό το άγχος που σχετίζεται με την προσπάθεια να μάθουμε κάτι νέο, είναι το καλό άγχος. Δυστυχώς, αυτό που αναφέρω εδώ, είναι το κακό άγχος. 

Πώς το στρες επηρεάζει τους μαθητές;

Πολλοί από τους μαθητές θα επιστρέψουν στο σχολείο φαινομενικά αποσπασμένοι, και απογοητευμένοι, και μπορεί να φαίνεται ότι έχουν ακόμη και μαθησιακά προβλήματα. Μπορεί να είχαν τόσο άγχος που δεν έχει αντιμετωπιστεί και εκδηλώνεται σαν μια μαθησιακή δυσκολία.

Πώς θα μάθουμε από τα συναισθήματά μας;

Όταν βιώνουμε την έμπνευση και την περιέργεια, κυριολεκτικά «πυροδοτείτε» ο εγκέφαλός μας.

Ποια είναι τα μηνύματα εδώ; Πώς θα μάθουμε από τα συναισθήματα μας;

1. Πρέπει να διαχειριστούμε το άγχος (το δικό μας και των μαθητών μας) αποτελεσματικά.
2. Πρέπει να δημιουργήσουμε περιβάλλοντα μάθησης για ενήλικες όσο και για παιδιά όπου θα νιώθουμε μια αίσθηση ασφάλειας και συνδεσιμότητας, το αίσθημα του ανήκειν.
3. Πρέπει να δημιουργήσουμε τόσες πολλές ευκαιρίες όσο το δυνατόν για τον εαυτό μας, και για τους μαθητές μας, να βιώσουμε την εμπειρία της μάθησης των συναισθημάτων ως έμπνευση και ως περιέργεια.