Αγάπη με όρους… αξίας!

Τα παιδικά χρόνια είναι σημαντικά για την ανάπτυξή μας. Σημαντικός πυλώνας αυτής είναι η αγάπη που δεχόμαστε. Τι είναι όμως η αγάπη με όρους αξίας;  

Τι είναι η τάση πραγμάτωσης;

Ένα παιδί είναι λειτουργικό όταν γεννιέται, είναι ένα άτομο που κινητοποιείται από την τάση πραγμάτωσης. Η τάση πραγμάτωσης είναι η έμφυτη τάση του ατόμου να γνωρίσει το περιβάλλον του, να μάθει από αυτό, να αναζητήσει τρόπους ώστε να ζήσει ικανοποιητικά, διαφοροποιημένο, αξιοποιώντας τις δυνατότητές του και αποφεύγοντας τον εξωτερικό έλεγχο. 

Η τάση δρα σε κάθε κύτταρο, σε κάθε άτομο.

Αποτελεί μια ζωτική ενέργεια, ένα κίνητρο που δεν παύει να υπάρχει. Προάγει τον οργανισμό ως κινητήριος δύναμη. Αφορά όλο το σωματικό, νοητικό, ψυχικό κομμάτι του οργανισμού και η ευεργετική της επίδραση σε αυτόν εξαρτάται από τη συμβατότητα των εμπειριών (εσωτερικών, εξωτερικών) και τη δομή του οργανισμού (σώμα, νους, ψυχή). Η τάση πραγμάτωσης καθοδηγείται από μια εσωτερική οργανισμική διεργασία αξιολόγησης, όπου όλες οι εμπειρίες αξιολογούνται κατά  πόσο εξυπηρετούν τις ανάγκες του οργανισμού. Μοιάζει σαν τον εσωτερικό μας σύμβουλο. Το προσωπικό μας GPS. Όταν οι εμπειρίες  χαρακτηριστούν ως θετικές, συμβαδίζουν με τον οργανισμό και αυτή δρα ανενόχλητη (Ιωσηφίδη, Π. & Ιωσηφίδης, Ι. 2002).       

Πώς αποκτά το παιδί θετικές εμπειρίες;

Το βρέφος όταν κλαίει για να φάει, παίρνοντας τροφή, η ανάγκη του ικανοποιείται. Έτσι η εμπειρία του αξιολογείται ως θετική και η τάση πραγμάτωσης δρα προς ανάπτυξη. Καθώς αναπτύσσεται ανακαλύπτει ότι οι πράξεις του και τα συναισθήματα του αξιολογούνται από τους σημαντικούς άλλους, από τους οποίους θέλει στοργή, αγάπη, φροντίδα. Προσπαθεί να αντλήσει θετικές εμπειρίες, ώστε να λάβει την αναγνώριση που του χρειάζεται για να ενισχυθεί η τάση πραγμάτωσής του. 

Πότε λοιπόν έρχεται η αγάπη με όρους;

Μεγαλώνοντας αντιλαμβάνεται όμως ότι η αποδοχή τους δίνεται υπό όρους π.χ. σε αγαπώ γιατί είσαι καλό παιδί, όλοι αγαπάμε τα καλά παιδιά ή το μικρό αγόρι που τρέχει και χτυπάει, θέλει να κλάψει αλλά του επαναλαμβάνουν ότι τα «αγόρια δεν κλαίνε» ή του λένε είσαι «άριστος μαθητής» πρέπει να συνεχίσεις στον ίδιο ρυθμό. 

Πώς διαχειρίζεται το παιδί την αγάπη με όρους;

Έτσι το παιδί για να προχωρήσει αναγκάζεται να αποδεχθεί τους όρους αξίας, που μπορεί να το οδηγήσουν σε άλλη κατεύθυνση από αυτή που θα αναπτυσσόταν χωρίς την ύπαρξη τους. Θα τους ενδοβάλλει και θα προσπαθεί να είναι «καλό παιδί» καταπιέζοντας τις ανάγκες του οργανισμού του, δείχνοντας μια καλή εικόνα του εαυτού του. 

Ο Εαυτός δεν είναι ταυτόσημος με τον οργανισμό.

Είναι μέρος του οργανισμού που συνειδητοποιεί την ύπαρξη του (Ιωσηφίδη, Π. & Ιωσηφίδης, Ι. 2002). Είναι ο τρόπος που το ίδιο το άτομο βλέπει το πρόσωπο του, τις υποθέσεις που κάνει για τις ικανότητές του, τις ιδιότητες που έχει και την αξιολόγηση που τους κάνει (Μπρούζος Α. 2004). Θεωρείται ως η αντίληψη που έχει για τα βιώματά του, το κομμάτι του αντιληπτικού πεδίου που αναγνωρίζεται ως «εγώ» ή «εμένα». Ο Εαυτός έχει την ανάγκη να διατηρήσει την αυτοαντίληψή του, την εικόνα που έχει γι’ αυτόν. Όσο ο οργανισμός θέλει να πραγματωθεί με γνώμονα την οργανισμική διαδικασία αξιολόγησης, ο Εαυτός αυτοπραγματώνεται με κίνητρο αυτή τη φορά την ανάγκη θετικής αναγνώρισης. Είναι ανάγκη που έρχεται να ικανοποιηθεί από τους έξω, προ πάντων σημαντικούς άλλους, λαμβάνοντας αποδοχή, σεβασμό, εκτίμηση, αγάπη. Όσο η θετική αναγνώριση δίνεται ανεπιφύλακτα και όχι υπό όρους, οι τάσεις του οργανισμού και του Εαυτού προσανατολίζονται συνεργατικά για ένα κοινό στόχο: την καλύτερη λειτουργία του ατόμου (Ιωσηφίδη, Π. & Ιωσηφίδης, Ι. 2002). 

Από αγάπη με όρους σε αγάπη άνευ όρων

Συνοψίζοντας, ήρθαμε στον κόσμο καθαροί χωρίς εγγραφές, χωρίς αξίες και πεποιθήσεις. Τα προβλήματα άρχισαν όταν οι άλλοι απέρριψαν ή αποδοκίμασαν την αυθόρμητη έκφραση των συναισθημάτων μας (Merry Τ. 2002). Οι προϋποθέσεις που έθεσε το περιβάλλον και κυρίως οι σημαντικοί άλλοι (γονείς, δάσκαλοι, καθηγητές, φίλοι) για την αποδοχή που θα παίρναμε. Έτσι επηρέασαν την αυτοεικόνα μας, ως ικανού, υπεύθυνου, αξιαγάπητου… και διαμόρφωσαν αναλόγως τη συμπεριφορά μας. Οι όροι είναι άκαμπτοι, είναι τα «πρέπει» που μας έχουν πει. Είναι δεσμευτικοί και περιορίζουν την συμβολοποίηση – νοηματοδότηση των εμπειριών. Για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του Εαυτού για θετική αναγνώριση από τους άλλους καταστέλλονται οι τάσεις του οργανισμού. Το άτομο δεν βασίζεται στο εσωτερικό του σύστημα αξιολόγησης, εξαρτάται προοδευτικά από την αξιολόγηση των άλλων (Ιωσηφίδη, Π. & Ιωσηφίδης, Ι. 2002).