Σίδηρος και μητρικός θηλασμός: Απορρόφηση σιδήρου από το μητρικό γάλα

Πίνακας περιεχομένων

• Τι ισχύει για την απορρόφηση του σιδήρου από το μητρικό γάλα;
• Επηρεάζει η ποσότητα του σιδήρου τον θηλασμό;
• Η εισαγωγή στερεών τροφών πλούσιες σε σίδηρο
• Γιατί το μητρικό γάλα είναι χαμηλό σε περιεκτικότητα;
• Τι ισχύει για τα μωρά που γεννιούνται πρόωρα;
• Τι ρόλο παίζει ο ομφάλιος λώρος στην απορρόφηση σιδήρου από το μωρό;
• Από τι προστατεύει τα νεογέννητα η χαμηλή περιεκτικότητα στο μητρικό γάλα;
• Πώς θα αποτρέψουμε τη μειωμένη απορρόφηση του σιδήρου σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ;
• Το μητρικό γάλα είναι το “φάρμακο” για τη σωστή ωρίμανση και προετοιμασία του εντέρου του μωρού.

Χθες δέχτηκα τηλεφώνημα από μια θηλάζουσα μανούλα που με ρωτούσε για την απορρόφηση σιδήρου από το μητρικό γάλα. Όχι δεν είναι η πρώτη φορά που με ρωτάνε για τον σίδηρο και το μητρικό γάλα, αλλά σίγουρα οι περισσότεροι γονείς έχουν έρθει αντιμέτωποι με αυτό το ζητούμενο. Σκέφτηκα λοιπόν ότι είναι ωραίο θέμα για να το αναπτύξουμε!

Τι ισχύει για την απορρόφηση του σιδήρου από το μητρικό γάλα;

Είναι πιθανόν να έχεις ακούσει, να έχεις διαβάσει ή να σου έχουν πει ότι το μητρικό γάλα είναι πολύ χαμηλό σε περιεκτικότητα σιδήρου, αφού περιέχει μόνο περίπου 0,2 έως 0,4 χιλιοστόγραμμα.

Ναι αυτό είναι αλήθεια. ΟΜΩΣ είναι επίσης αλήθεια ότι η απορρόφηση του σιδήρου από το μητρικό γάλα είναι υψηλότερη από ότι από άλλες πηγές κι αυτό οφείλεται στην λακτοφερίνη: μια πρωτεΐνη που είναι ειδικά σχεδιασμένη γι’ αυτή τη δουλειά.

Η απορρόφηση του σιδήρου έτσι ανέρχεται κάπου στο 16% έως 49% απορρόφησης σε σύγκριση με το ξένο γάλα σκόνη (φόρμουλα) που έχει απορρόφηση στο 4%. (1, 2, 3, 4)

Επηρεάζει η ποσότητα του σιδήρου τον θηλασμό;

Ο σίδηρος είναι ένα από τα λίγα θρεπτικά συστατικά που η ποσότητα του ΔΕΝ επηρεάζεται από την πρόσληψη της μαμάς κατά το θηλασμό.

Τι σημαίνει αυτό; Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι δεν θα μπορείς να αυξήσεις την ποσότητα σιδήρου στο γάλα σου τρώγοντας τροφές πλούσιες σε σίδηρο ή παίρνοντας συμπληρώματα σιδήρου! (5, 12)

Η εισαγωγή στερεών τροφών πλούσιες σε σίδηρο

Αν τώρα πάρουμε σαν δεδομένο ότι για τα περισσότερα βρέφη η εισαγωγή στις στερεές τροφές ξεκινά στην ηλικία των 6 μηνών (το 41% εισάγει στερεά τροφή στους 5 μήνες), ακριβώς σε αυτό το ηλικιακό ορόσημο τα αποθέματα σιδήρου που αποκτήθηκαν κατά τη γέννηση και τον τοκετό αρχίζουν να εξαντλούνται.

Για το λόγο αυτό κι επειδή ο σίδηρος είναι τόσο κρίσιμος για την ανάπτυξη του μωρού, συνιστάται να γίνεται εισαγωγή τροφών πλούσιες σε σίδηρο και μικροθρεπτικά συστατικά σε καθημερινή βάση.

Όπως ήδη αναφέραμε, το μητρικό γάλα περιέχει σίδηρο κι ο σίδηρος αυτός απορροφάται εξαιρετικά από το μωρό. Συνεπώς το μωρό χρειάζεται τον σίδηρο αυτόν και πρόσθετο σίδηρο από τις στέρεες τροφές μετά τους 6 μήνες ζωής. (6, 7, 8, 9, 10, 11, 13)

Γιατί το μητρικό γάλα είναι χαμηλό σε περιεκτικότητα;

Μπορεί να αναρωτιέσαι γιατί η φύση έκανε το μητρικό γάλα χαμηλό σε σίδηρο. Κι όμως υπάρχουν λόγοι γιατί η φύση με σοφία εποίησε!

Αρχικά, τα περισσότερα υγιή τελειόμηνα (γεννημένα μετά τις 36-37 εβδομάδες) μωρά γεννιούνται με μεγάλες αποθήκες σιδήρου. Αυτές οι αποθήκες γέμισαν με απόθεμα σιδήρου κυρίως κατά τις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης, ώστε να μπορούν τροφοδοτούν το μωρό με αρκετό σίδηρο για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του περίπου.

Τι ισχύει για τα μωρά που γεννιούνται πρόωρα;

Εξαίρεση όμως αποτελεί ένα μωρό που έχει γεννηθεί πρόωρα (<36 εβδομάδες κύησης) ή είναι μικρού βάρους γέννησης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι πιθανόν το μωρό να χρειάζεται κάποιο συμπλήρωμα σιδήρου.

Θα μπορούσε να γίνει ένας έλεγχος αναιμίας και σιδήρου γύρω στην ηλικία των 4 μηνών (Συζήτησέ το με τον/την παιδίατρό σου). (6, 11, 13)

Τι ρόλο παίζει ο ομφάλιος λώρος στην απορρόφηση σιδήρου από το μωρό;

Συζήτησε με τη μαία σου, όταν συμπληρώνετε το πλάνο τοκετού σου, για την καθυστερημένη απολίνωση του ομφάλιου λώρου κατά τον τοκετό.

Αντί να κοπεί αμέσως ο ομφάλιος λώρος μετά την έξοδο του μωρού, το αίμα (συνεπώς και ο σίδηρος) θα συνεχίσει να φτάνει στο μωρό μέχρι να σταματήσει να πάλλεται ο ομφάλιος λώρος, ρυθμίζοντάς με αυτόν τον τρόπο τις αποθήκες σιδήρου. Μαγικό έτσι;

Από τι προστατεύει τα νεογέννητα η χαμηλή περιεκτικότητα στο μητρικό γάλα;

Ένας άλλος λόγος που το μητρικό γάλα είναι χαμηλό σε σίδηρο είναι ότι ο υπερβολικός όγκος σιδήρου δεν είναι απαραίτητα καλός ειδικά για τα νεογέννητα.

Η χαμηλή περιεκτικότητα σιδήρου στο μητρικό γάλα μειώνει ουσιαστικά τον κίνδυνο του μωρού να μολυνθεί με e.coli και άλλους παθογόνους παράγοντες χτίζοντας έτσι μια υγιή μικροχλωρίδα στο έντερο του μωρού. (5, 6, 12, 13)

Πώς θα αποτρέψουμε τη μειωμένη απορρόφηση του σιδήρου σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) υπάρχουν και κρίνονται απαραίτητοι δυο τρόποι να αποτρέψουμε τη μειωμένη απορρόφηση του σιδήρου:

1. Η εισαγωγή στερεών τροφών στους 6 μήνες ζωής και όχι νωρίτερα χωρίς ιατρικό λόγο.
2. Η συνέχιση του μητρικού θηλασμού κατ’ απαίτηση στο δεύτερο εξάμηνο της ζωής και κατά την περίοδο εισαγωγής στερεών τροφών.

Το μητρικό γάλα είναι το “φάρμακο” για τη σωστή ωρίμανση και προετοιμασία του εντέρου του μωρού.

Κι όπως λέει η Ελένη Πρίφτη: «Η ανησυχία για τον σίδηρο είναι σε τεράστιο βαθμό επίπλαστη, προωθημένη από δεκαετίες από το lobbying της Big Food, αλλά όσο το παιδί πίνει έστω και μια σταγόνα γάλα, μπορείς να κοιμάσαι ακόμα πιο ήσυχη πως πιθανότατα λαμβάνει όσο σίδηρο χρειάζεται!»