Επικοινωνώντας κάθε μου αλήθεια

Διαπιστώνω πια ευρέως μέσα από την καθημερινή μου εμπειρία πως βασικότατο ζήτημα των σύγχρονων σχέσεων – παντός είδους- είναι η έλλειψη και το μπλοκάρισμα της ειλικρινούς επικοινωνίας, της αλήθειας μας. Και μάλιστα στη βάση αυτού βρίσκεται σε συντριπτικό έως καθολικό ποσοστό ο πόνος. Όλο αυτό μπορεί να μας οδηγεί σε βαθιά εσωτερική ή και εξωτερική μοναξιά και την αίσθηση πως δεν υπάρχει κάποιος να μας συναισθανθεί, να μας καταλάβει.

Από τι μπορεί να προκαλείται ο πόνος αυτός;

Ο πόνος είναι ένα συναίσθημα γνώριμο στον καθένα και προκαλείται από ποικίλες δράσεις ή αντιδράσεις των γύρω μας αλλά και του εαυτού μας. Οι καταστάσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν απόρριψη, υποτίμηση, φόβο, εξευτελισμό, αδικία, απέχθεια, αποτυχία, διάψευση, ενοχή, εχθρότητα, ματαίωση, ανειλικρίνεια, παραμέληση και περιφρόνηση. Αυτά είναι μερικά από τα δυσφορικά συναισθήματα που μπορεί να βιώνουμε σε μία αλληλεπίδραση, φιλική, ενδοοικογενειακή, αδελφική, συντροφική ή επαγγελματική, απέναντι στα οποία τείνουμε να παραμένουμε σιωπηλοί, ειδικά τη στιγμή που τα βιώνουμε. Δεν λέμε τίποτα, το πνίγουμε, θυμώνουμε για να σκεπάσουμε το πραγματικό συναίσθημα, φεύγουμε, αντιδράμε με τη μορφή συναισθηματικής ή και λεκτικής έκρηξης, απομονωνόμαστε.

Για ποιο λόγο δυσκολευόμαστε τόσο να εκφράσουμε ανοιχτά ένα τέτοιο συναίσθημα μας;

Πότε και πώς ενοχοποιήθηκε τόσο η αλήθεια και μάθαμε πως ο απέναντι δεν την αντέχει;

Αρχικά, ένας βασικός λόγος είναι πως πολύ απλά δεν το μάθαμε να το κάνουμε αυτό. Οι προηγούμενες γενιές κουβαλώντας στις πλάτες τους ένα παρελθόν βεβαρυμμένο από δυσκολίες επιβίωσης, κακουχίες, πείνα κ.λπ. ανετράφησαν χωρίς χώρο και χρόνο για συναισθήματα και “συναισθηματισμούς”. Επομένως, ήταν αδύνατον κάτι που δεν το γνώρισαν οι ίδιοι να το διδάξουν και να το μεταλαμπαδεύσουν στις επόμενες γενιές.

Επόμενη συνηθέστερη αιτία έλλειψης και αδυναμίας έκφρασης της αλήθειας μας είναι οι αντιδράσεις που πιθανόν συναντήσαμε τις πρώτες φορές που δοκιμάσαμε να την επικοινωνήσουμε. Εάν για παράδειγμα, εκφράζοντας ως παιδιά τη δυσαρέσκειά μας στον γονιό ή σε κάποιον από τους μεγαλύτερους μπορεί να ήρθαμε αντιμέτωποι με απαντήσεις του τύπου “Εγώ στην ηλικία σου δεν είχα ούτε…. και εσύ τώρα που έχεις όλα αυτά μου λες νιώθεις πληγωμένος/αδικημένος, κ.λ.π;”  ή ακόμη “Είσαι αχάριστος που το λες αυτό, εγώ θυσίασα τα πάντα για σένα.” ή η αντίδραση του συνομιλητή μας να περιείχε κλάμα και να υπήρχε αδυναμία συζήτησης και επεξήγησης χωρίς ακρόαση. Όλα αυτά σίγουρα καταγράφονται διαφορετικά από κάθε άτομο που τα βιώνει, όμως τείνουν να συνεισφέρουν στο να μπλοκαριστεί το άνοιγμα και η ασφάλεια της επικοινωνίας.

Πάρα πολλοί άνθρωποι, ακόμη, λόγω βαθιάς εσωτερικής ανασφάλειας δειλιάζουν να εκφραστούν ειλικρινά από φόβο μην απορριφθούν, μην πληγώσουν τον άλλο και τελικά μείνουν εγκαταλελειμμένοι. Αυτό όμως, όσο κι αν τους παρέχει μια φαινομενική ασφάλεια και δυνατότητα παράτασης της παραμονής τους στη σχέση, στην πραγματικότητα τους πληγώνει βαθιά, αφού τελικά φτάνουν να προδίδουν τους ίδιους τους τους εαυτούς και μένουν αδύναμοι και ανασφαλείς να επικοινωνήσουν ουσιαστικά νιώθοντας πιθανόν μετέωροι, μόνοι, ζώντας όλο και πιο μακριά από τον αληθινό τους εαυτό και το πλήρες δυναμικό τους.

Αρκετοί γονείς, επίσης, φοβούνται να εκφράσουν οποιοδήποτε συναίσθημα στα παιδιά τους θεωρώντας πώς αυτό θα αποτελεί ένδειξη αδυναμίας και μπορεί να “πέσουν στα μάτια τους”. Και στην περίπτωση αυτή δημιουργείται ένα κενό στη σχέση γονέων – παιδιών το οποίο φυσικά τα παιδιά αντιλαμβάνονται και μεγαλώνοντας τείνουν να υιοθετούν σε συντριπτικό ποσοστό, αφήνοντας πολλούς γονείς να αναρωτιούνται γιατί το παιδί δεν μοιράζεται μαζί τους τι του συμβαίνει. Φυσικά κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και σε αυτό συντελούν πολλοί παράγοντες, στο άρθρο όμως αυτό εξετάζεται η συγκεκριμένη προοπτική.

Έχει έρθει η ώρα να θυμηθούμε την αληθινή φωτεινή μας φύση και να επιλέξουμε ως ενήλικες να συμφιλιωθούμε με κάθε συναίσθημά μας, χαρούμενο ή δυσφορικό, να μάθουμε πως είναι στο δικό μας χέρι να μετουσιώνουμε τα συναισθήματα μας και πως αυτά δεν μας καθορίζουν, να μάθουμε να είμαστε καλύτεροι και ουσιαστικοί ακροατές του εαυτού μας και κατ’ επέκταση και των άλλων, να διδαχθούμε και να γνωρίσουμε τον καταλληλότερο τρόπο να εκφραζόμαστε κάθε φορά, να καλλιεργήσουμε αυτοπεποίθηση, ασφάλεια, επάρκεια και αγάπη για τον εαυτό μας ξεπερνώντας τις πρακτικές και τις συνήθειες του παρελθόντος.

Μπορούμε ακόμη, να μάθουμε με θάρρος να ακούμε τα παιδιά και να τα ενθαρρύνουμε να μας λένε την κάθε αλήθεια τους συνειδητοποιώντας πώς μόνο μέσα από την αλήθεια μπορούμε να εξελιχθούμε και να γίνουμε καλύτεροι γονείς, καλύτεροι σύντροφοι, καλύτερα αδέλφια, καλύτεροι φίλοι, καλύτεροι άνθρωποι.