Πώς βάζω όρια και πώς διαχειρίζομαι τις συγκρούσεις με το παιδί μου;

Γιατί μας δυσκολεύει σήμερα ως νέους γονείς η διαχείριση των ορίων απέναντι στα παιδιά μας; Πώς βάζω όρια με σεβασμό και πώς διαχειρίζομαι τις συγκρούσεις με το παιδί μου μέσα από την ενεργητική ακρόαση; 

Γιατί με δυσκολεύει τόσο το να βάζω όρια;

Στην πραγματικότητα σήμερα δυσκολευόμαστε περισσότερο να θέσουμε όρια στα παιδιά μας από όσο δυσκολεύονταν αντίστοιχα οι γονείς και οι παππούδες μας. Και αυτό γιατί δυστυχώς τα όρια είναι συνδεδεμένα από το παρελθόν με την τιμωρία. Τα όρια είναι κάτι που χρειαζόμαστε όλοι οι άνθρωποι ενήλικες και παιδιά στην αλληλεπίδρασή μας με τους άλλους ανθρώπους. Χρειάζεται να γνωρίζουμε εμείς οι ίδιοι τι νιώθουμε, τι θέλουμε και πότε μπορούμε να πούμε όχι. Τα όρια χρειάζονται πάντα αλλά σημασία έχει πώς τα επικοινωνούμε απέναντι στους άλλους. Οι νέοι γονείς σήμερα προσπαθούν να αποφεύγουν μεθόδους τιμωρίας όπως στο παρελθόν. 

Μπορώ όταν βάζω όρια, να μην χρησιμοποιώ τιμωρητικές μεθόδους;

Παρόλα αυτά το θέμα των ορίων είναι ένα πολύ λεπτό ζήτημα, ώστε να μπορούμε να θέτουμε όρια χωρίς να παραβιάζουμε την ακεραιότητα των παιδιών. Οι πρακτικές του παρελθόντος, όπως φωνές, τιμωρίες και στέρηση προνομίων, δεν μαθαίνουν στα παιδιά να σέβονται την ακεραιότητα των άλλων ανθρώπων αλλά, αντιθέτως, μαθαίνουν να σέβονται -εξαιτίας του φόβου- την εξουσία τους.

Εγώ στον εαυτό μου πώς βάζω όρια;

Είναι δύσκολο ως γονείς και ως ενήλικες να θέτουμε τα προσωπικά μας όρια ειδικά αν δεν το έχουμε μάθει από μικρή ηλικία. Αν όμως μπούμε στη διαδικασία να το μάθουμε και να εκφράζουμε τα προσωπικά μας όρια αντί να επιβάλλουμε απόλυτα όρια και να παραβιάζουμε τις ανάγκες των παιδιών, η αλληλεπίδραση των μελών της οικογένειας θα επωφεληθεί. Τα παιδιά θα μάθουν την αξία του σεβασμού και απέναντι στον άνθρωπο, όχι απλά με τη μορφή μιας ηθικής εντολής, αλλά θα προκύπτει φυσικά για αυτά να δρουν με ηθική.

Πώς μπορούμε λοιπόν να θέσουμε όρια με σεβασμό;

Τα παιδιά χρειάζονται όρια για να είναι ασφαλή. Σημασία έχει πώς θα θέσουμε αυτά τα όρια ανάλογα την ηλικία και με ποιον τρόπο θα τα επικοινωνήσουμε. Χρειάζεται να ενημερωθούμε για τα αναπτυξιακά στάδια κάθε ηλικίας για να δούμε τι μπορούν να κατανοήσουν τα παιδιά μας και πώς ανάλογα την ηλικία του παιδιού θα εκφραστούμε. Φυσικά χρειάζεται να αναρωτηθούμε πόσο εμείς, ως γονείς, είμαστε το παράδειγμα τους θέτοντας όρια οι ίδιοι για τον εαυτό μας.

Ενεργητική ακρόαση και διαχείριση συγκρούσεων

Τι είναι η ενεργητική ακρόαση και πώς μπορούμε με τη χρήση της ενεργητικής ακρόασης να βοηθήσουμε την επικοινωνία μας με το παιδί και να διαχειριζόμαστε τις συγκρούσεις;

Στο πλαίσιο των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, μια πολύ σημαντική διάσταση είναι η ενεργητική ακρόαση, μια προσέγγιση που αναπτύχθηκε από τον ψυχολόγο Carl Rogers (1967), πρωτεργάτη της Προσωποκεντρικής θεραπείας και της μη-κατευθυντικής στάσης στην επικοινωνία.

Χαρακτηριστικές ενδείξεις ενεργητικής ακρόασης (Ivey, Gluckstern & Ivey 1996) είναι:

• Η διατήρηση της οπτικής-βλεμματικής επαφής με το άτομο που μιλά, η ενθάρρυνση με το βλέμμα και η συγκέντρωση στον ομιλητή.
• Η υποστήριξη με τη γλώσσα του σώματος-μη λεκτική επικοινωνία- η οποία επικοινωνεί στον άλλο την ετοιμότητα του ακροατή να ακούσει. Σε αυτό συντελούν το ύφος, ο τόνος, ο ρυθμός, η χροιά και η ένταση της φωνής, τα οποία πρέπει να συνάδουν με τα χαρακτηριστικά του ομιλητή. Για παράδειγμα σε ένα συνεσταλμένο άτομο που μιλά χαμηλόφωνα δεν μπορεί ο ακροατής να έχει μια στάση υπερβολικής αυτοπεποίθησης και να μιλά με υψηλή ένταση στη φωνή.
• Η λεκτική ακολουθία: η ικανότητα να παραμένει ο ακροατής στο θέμα, το οποίο αναπτύσσει ο ομιλητής, χωρίς να διακόπτει με άσχετες ερωτήσεις ή άλλα ζητήματα και σκέψεις. Ο ακροατής ενισχύει τον ομιλητή να εμβαθύνει όλο και περισσότερο στο θέμα του.
• Σεβασμός στον χρόνο που χρειάζεται ο ομιλητής για να αναπτύξει τις απόψεις του, εκτίμηση και αποδοχή.

Το να μάθουμε να ακούμε είναι μια από τις βασικότερες δεξιότητες για την επικοινωνία στις σχέσεις μας, πόσο μάλλον στη σχέση μας με το παιδί μας.