Τα όρια θα με απομακρύνουν από το παιδί μου; Οριοθέτηση στα παιδιά

«Γιατί χρειάζονται τα όρια;» «Πώς βάζουμε όρια;» «Γιατί τα παιδιά δεν κατανοούν τη χρησιμότητα των ορίων;» «Θα με αγαπάνε τα παιδιά μου αν βάλω όρια;» Είναι μερικές από τις πολλές ερωτήσεις που θέτουν καθημερινά πολλοί γονείς. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι τα όρια είναι κάτι κακό που θα τους απομακρύνει από τα παιδιά τους, αυτό όμως είναι κάτι που δεν ισχύει στην πραγματικότητα. Τα όρια είναι επιτακτική ανάγκη στην ανατροφή ενός παιδιού. Πολλές φορές μάλιστα τα παιδιά δυσκολεύονται να διαχειριστούν διάφορες καταστάσεις και συνθήκες στην καθημερινότητα λόγω της έλλειψης ορίων. Πάμε λοιπόν να δούμε πώς κάνουμε οριοθέτηση στα παιδιά!

Τι είναι η οριοθέτηση;

Τα όρια λοιπόν είναι λογικοί κανόνες που τίθενται για την προστασία, ασφάλεια και υγεία τόσο των παιδιών, όσο και των άλλων. Οι κανόνες αυτοί είναι διαφορετικοί για κάθε οικογένεια ανάλογα με την προσωπικότητα και τις ανάγκες γονέων και παιδιών και το πιο σημαντικό τα όρια είναι μέρος των θεμελίων πάνω στα οποία χτίζονται οι σχέσεις γονέων – παιδιών, και οπού θα στηριχθούν οι μετέπειτα σχέσεις.

Γιατί όμως οι γονείς δυσκολεύονται τόσο πολύ να βάλουν όρια;

Συχνά οι γονείς δυσκολεύονται να βάλουν όρια στη σχέση τους με το παιδί και σε αυτό τους εμποδίζουν σκέψεις όπως:

«Δεν θέλω να γίνω αυστηρός σαν τους γονείς μου»
«Τα παιδιά πρέπει να είναι ελεύθερα»
«Τις λίγες ώρες που μπορώ να βλέπω το παιδί μου, δεν θέλω να αισθάνεται ότι το περιορίζω»
«Δεν ξέρω ούτε πού, ούτε πώς να βάλω όρια»
«Δεν μπορώ ο ίδιος πολλές φορές να βάλω όρια στον εαυτό μου, πώς θα βάλω στο παιδί μου»;

Και οι σκέψεις αυτές συνοδεύονται με αισθήματα ενοχής και πολλές φορές θυμού προς τον εαυτό.

Γονεϊκή ενοχή: Είμαι “αρκετός” γονιός για το παιδί μου;

Γιατί χρειάζεται η οριοθέτηση στα παιδιά;

Τα όρια λειτουργούν ως μια ασπίδα προστασίας και διασφάλισης τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική ασφάλεια των παιδιών. Καλλιεργούν αισθήματα ενσυναίσθησης και σεβασμού και τα βοηθούν να κατανοήσουν τους κανόνες και τους γύρω τους. Στο πλαίσιο της οικογένειας υπάρχει συνεργασία, κατανόηση και ασφάλεια και τα παιδιά γίνονται πιο υπεύθυνα, σεβόμενα τον εαυτό τους και τους άλλους. Το παιδί ανακαλύπτει τον εαυτό του, γνωρίζει τις πραγματικές δυνατότητές του και δεν χάνεται στο χάος της επιθυμίας του.

Τι συμβαίνει λοιπόν όταν δεν υπάρχουν όρια;

Τα παιδιά που δεν έχουν σταθερά όρια στο σπίτι δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε περιβάλλοντα όπου υπάρχουν κανόνες, όπως είναι η σχολική τάξη, ενώ εμφανίζουν και δυσκολίες ένταξης στην ομάδα.

Δεν ξέρει να μοιράζεται και αρκετές φορές δυσκολεύεται να αλληλεπιδράσει με τους άλλους ισότιμα.

Ο κίνδυνος να αναπτύξει κακή κοινωνική συμπεριφορά είναι μεγαλύτερος.

Χωρίς όρια το παιδί δεν μαθαίνει την υποχώρηση, την εκτίμηση, τον συμβιβασμό αλλά και τον σεβασμό.

Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στους στόχους του.

Επομένως, πώς γίνεται η οριοθέτηση στα παιδιά;

Σε μικρές ηλικίες τα όρια και οι κανόνες πρέπει να εξηγούνται όσο το δυνατόν πιο απλά και ξεκάθαρα και να επαναλαμβάνονται όταν χρειάζεται.

Πρέπει επίσης οι γονείς να συμφωνούν όσο το δυνατό μεταξύ τους στην οριοθέτηση των παιδιών τους και οι κανόνες τους να είναι όσο το δυνατό ξεκάθαροι, σταθεροί και συγκεκριμένοι, ώστε να μην προκαλείται σύγχυση στα παιδιά.

Όρια ανά ηλικιακή ομάδα:

0-1 ετών: Προσπαθήστε ως γονείς να καλύψετε τις ανάγκες του βρέφους με τροφή, άγγιγμα, αγκαλιά, χαμόγελο και τη γενική φροντίδα του.
1-3 ετών: Χαρακτηριστικό αυτής της ηλικίας είναι η άρνηση π.χ. «όχι δεν θέλω να κοιμηθώ από τώρα», η οποία συχνά συνοδεύεται από επίμονο κλάμα, ουρλιαχτά κλπ. Πρόκειται για μια φυσιολογική αντίδραση.
3-5 ετών: Τα παιδιά αναπτύσσουν πλευρές της προσωπικότητας τους και διαμορφώνουν το χαρακτήρα τους.

Για να οριοθετήσουμε τα παιδιά:

Εξηγούμε τους λόγους που θέτουμε όρια, ακούμε τις ανάγκες και αυτό που θέλει να μας πει το παιδί, δίνουμε εναλλακτικές λύσεις.

Από την τιμωρία στα υγιή όρια

Extra: Χρήσιμες συμβουλές για τους γονείς:

Το πιο αποτελεσματικό για τα παιδιά είναι να λειτουργούν οι γονείς ως πρότυπα.
Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού σας, χρειάζεται να είστε επεξηγηματικοί, δείξτε λοιπόν στο παιδί με ποιον τρόπο η πράξη του μπορεί να ενόχλησε ή να έβλαψε και θέστε σαφείς κανόνες αναφορικά με την συγκεκριμένη πράξη (π.χ. δεν χτυπάμε ποτέ κανέναν).
Παράλληλα, μην ξεχνάτε να ενισχύετε θετικά και να επιβραβεύετε το παιδί σας κάθε φορά που δρα με τον επιθυμητό τρόπο.
Να είστε αποφασιστικοί και σίγουροι (τρόπος ομιλίας, τόνος της φωνής, στάση του σώματος) αλλά ταυτόχρονα ήρεμοι και τρυφεροί.
Η κριτική επικεντρώνεται στην πράξη και όχι στο παιδί ως άτομο.
Τα πολύ αυστηρά όρια κάνουν το παιδί να αντιδρά σε αυτά.
Δώστε του εναλλακτικές, ώστε να εκτονώσει την ενέργεια του (π.χ. Αν θέλει να παίζει μπάλα στο σπίτι, προτείνετέ του να παίξει στην αυλή).
Προσφέρετε στο παιδί πρότυπα συμπεριφοράς για μίμηση.
Θυμηθείτε να ενισχύετε θετικά το παιδί σας.

Επιβράβευση / συνέπειες για τις συμπεριφορές του παιδιού:

Ως επιβράβευση θεωρούμε κάθε τι που βιώνεται ως θετικό από το παιδί (π.χ. γλυκό, παιχνίδι, βόλτα, έπαινος)

Στόχος: Να ενισχύσει την επιθυμητή συμπεριφορά, ώστε να γίνεται πιο συχνά

Συνέπειες: Στερείται κάτι το παιδί που του αρέσει ΚΑΙ το έχει προκαλέσει το ίδιο.

Στα μικρά παιδιά βέβαια είναι σημαντικό να εξηγούμε γιατί δεν αποδεχόμαστε κάποιες συμπεριφορές. Συχνά ξεχνάμε ότι όλα αυτά που οι ενήλικες θεωρούμε αυτονόητα και «κοινή λογική», δεν είναι καθόλου έτσι για τα παιδιά.

Σε περίπτωση που δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε τις δύσκολες συμπεριφορές του παιδιού σας, χρειάζεται να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να σας βοηθήσει κατάλληλα και ως γονείς με συμβουλευτική, αλλά και ίσως το ίδιο το παιδί να διαχειριστεί το συναίσθημά του κατάλληλα.