Πώς να διαχειριστείς τη δύσκολη συμπεριφορά του παιδιού στο σχολείο

Οι γονείς επιθυμούν τα παιδιά τους να έχουν καλή συμπεριφορά στο σχολείο και να κοινωνικοποιούνται ομαλά με τα υπόλοιπα παιδιά, να δείχνουν σεβασμό προς τους άλλους και αγχώνονται για τυχόν σχόλια που μπορεί να κάνουν άλλοι γονείς ή ο δάσκαλος. Τι γίνεται όμως όταν ο εκπαιδευτικός του παιδιού σας εκφράζει παράπονα για τη δύσκολη συμπεριφορά του παιδιού σας; 

Ακολουθούν μερικές ιδέες για το τι μπορούν να κάνουν οι γονείς, στην περίπτωση που πληροφορηθούν από τον εκπαιδευτικό ότι το παιδί τους εμφανίζει ανεπιθύμητη ή επιθετική συμπεριφορά.

Βοηθητική Στάση του γονέα απέναντι στη δύσκολη συμπεριφορά του παιδιού

Οι γονείς είναι καλό να συνεργάζονται συστηματικά και σταθερά με τον εκπαιδευτικό του παιδιού τους, και με ψυχραιμία να αντλούν πληροφορίες, σχετικά με την εικόνα της συμπεριφοράς του παιδιού τους στο σχολικό πλαίσιο.

Παράλληλα είναι σημαντικό να αναγνωρίζουν τα δικά τους δύσκολα συναισθήματα π.χ. θυμού / ματαίωσης / αμφισβήτησης και να διατηρούν θετική στάση. Μια στάση άρνησης, υποτίμησης ή δικαιολόγησης της συμπεριφοράς του παιδιού, δεν είναι βοηθητική μακροπρόθεσμα για το παιδί, καθώς δεν του διδάσκει την ανάληψη προσωπικής ευθύνης και τη συνεργατικότητα.

Aναγνώριση Αναγκών του παιδιού

Είναι σημαντικό να προσπαθούν οι γονείς να παρατηρούν τη συμπεριφορά του παιδιού τους σε διάφορες πτυχές της καθημερινότητάς του και να μπορούν να «μαντεύουν» και να ερμηνεύουν τις κρυμμένες ανάγκες του παιδιού, πίσω από τη συμπεριφορά. Συχνά, θυμωμένα / φοβισμένα ή πληγωμένα παιδιά συμπεριφέρονται επιθετικά και ακατάλληλα, καθώς δεν μπορούν να διαχειριστούν τον συναισθηματικό κατακλυσμό των αρνητικών τους συναισθημάτων.

Θετική επικοινωνία με το παιδί

Οι γονείς συζητούν με το παιδί του σε ήρεμο και φιλικό κλίμα, αποφεύγοντας τις φωνές, τις κατηγορίες ή τους χαρακτηρισμούς και τις εντάσεις. Αυτές οι επικριτικές στάσεις πληγώνουν και απομακρύνουν το παιδί κλείνοντας τον δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ τους.

Αντιθέτως, προτείνεται στους γονείς να δίνουν τον χώρο στο παιδί τους να εκφραστεί, να περιγράψει τα γεγονότα, δείχνοντας ειλικρινές ενδιαφέρον για εκείνο, ώστε να μπορεί να μοιραστεί τις σκέψεις και τα συναισθήματά του από τη δική του οπτική. Είναι σημαντικό το παιδί, να ακουστεί με ενσυναίσθηση και να διαχωριστεί η ολότητα της προσωπικότητάς του από την ενδεχόμενη, επιθετική συμπεριφορά.

Αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των γονέων

Αναμφίβολα δεν είναι βοηθητικό οι γονείς να αρχίσουν να επιρρίπτουν ευθύνες ο ένας στον άλλον. Είναι χρήσιμο να παραμείνουν ενωμένοι, αισιόδοξοι και να συζητήσουν σε θετικό κλίμα, μεταξύ τους πιθανές εναλλακτικές λύσεις για το συγκεκριμένο θέμα, αρχικά χωρίς την παρουσία του παιδιού. Έρευνες έχουν δείξει ότι η διαλλακτική γονεϊκή πρακτική δημιουργεί ήρεμο οικογενειακό κλίμα, που με την σειρά του αποκλιμακώνει τις εντάσεις και δημιουργεί ένα ασφαλές καταφύγιο.

Οικογενειακό Συμβούλιο για να συζητηθεί η δύσκολη συμπεριφορά του παιδιού

Οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν το οικογενειακό συμβούλιο, και να εκπαιδεύσουν στο παιδί στην διαδικασία επίλυσης προβλήματος και συγκρούσεων. Με αυτές τις διαδικασίες στόχος των γονέων είναι να βοηθήσουν το παιδί να αποκτήσει επίγνωση των πράξεων του, (υπευθυνότητα) να μπορεί να αντιληφθεί τις ενδεχόμενες επιπτώσεις που έχει η συμπεριφορά του στους συμμαθητές του (ενσυναίσθηση) και τα ενδεχόμενα αρνητικά συναισθήματα που προκλήθηκαν από την δική του συμπεριφορά.

Οι γονείς καθοδηγούν με κατανόηση το παιδί στην αλλαγή συμπεριφοράς

Σε αυτές τις συζητήσεις οι γονείς περιγράφουν στο παιδί τους, τα στοιχεία της συμπεριφοράς του που τους προβληματίζουν, χαρακτηρίζοντας τη συμπεριφορά και όχι το παιδί. Προσπαθούν να καθοδηγήσουν το παιδί στο να ξεχωρίζει το καλό από το κακό, να του εξηγούν τα αποδεκτά πρότυπα συμπεριφοράς και συνεργασίας, να το ενθαρρύνουν να εκφράζει τις επιθυμίες του και τα συναισθήματα του με ευγένεια και ειλικρίνεια και όχι με βίαιο τρόπο. Μπορούν να προτείνουν στο παιδί μερικές ιδέες συμφιλίωσης και αποκατάστασης της «βλάβης», προς το παιδί που ενόχλησαν ή τραυμάτισαν, π.χ. μια κάρτα/ ζωγραφιά συγνώμης/ μια συμβολική πράξη μεταμέλειας κ.α.

Τέλος, σύμφωνα με την Αυστραλή ψυχολόγο Karen Young, αυτό που μπορούν να κάνουν όλοι οι γονείς, σε επίπεδο πρόληψης είναι να:

1. Διαβεβαιώνουν αδιάκοπα το παιδί για την αμέριστη αγάπη τους, με λόγια αλλά και με πράξεις.
2. Θέτουν τη διδαχή της καλοσύνης σε προτεραιότητα, επαινώντας τις συνεργατικές και φιλικές συμπεριφορές των παιδιών τους.
3. Ενθαρρύνουν τα παιδιά να σκέφτονται και τις ανάγκες των άλλων και όχι μόνο τις δικές τους, μέσω της ενσυναίσθησης.
4. Εφαρμόζουν τη Συναισθηματική Αγωγή στην διαπαιδαγώγηση τους: αναγνωρίζουν και επικυρώνουν όλα τα συναισθήματα του παιδιού, μέσω της ενεργητικής ακρόασης. Αλλά διαχωρίζουν το συναίσθημα από την συμπεριφορά π.χ. «Κατανοώ ότι νιώθεις λυπημένος που έχασες την μπάλα σου» δεν μου αρέσει όμως να κλωτσάς τα έπιπλα. 
5. Ενθαρρύνουν τα παιδιά στην έκφραση και στη στάση της ευγνωμοσύνης
6. Λειτουργούν οι ίδιοι τους, ως θετικό πρότυπο καλής συμπεριφοράς, ευγένειας και καλοσύνης.
7. Αποφεύγουν να διογκώνουν την αυτοεικόνα των παιδιών τους. Τονίζουν τα θετικά στοιχεία της προσωπικότητας του παιδιού τους και καλλιεργούν την αυτοπεποίθησή τους, μετριάζοντας τη, με τη συμπόνια και την καλοσύνη.Όλα τα παιδιά αξίζουν να τα αγαπάει κάποιος αρκετά, ώστε να τα καθοδηγεί, όταν χάνουνε τον δρόμο τους. Με αγάπη και φροντίδα, ακόμη και το πιο «ατίθασο» παιδί, μπορεί να γίνει ένα θαυμάσιο και καλοσυνάτο παιδί.

Από την Ιωάννα Ρεϊζοπούλου, Ψυχολόγο & Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, 
reizjoanna@gmail.com