Φόβος για το μέλλον: Πώς δηλητηριάζει τη γονεϊκότητά σου

Τις περισσότερες φορές η συνεργασία μου με τους γονείς ξεκινάει με μια ανησυχία τους στο παρόν σχετικά με το παιδί τους. “Ο γιος μου δεν είναι καθόλου υπάκουος, η κόρη μου δεν κάνει τα διαβάσματα της, ο γιος μου δεν έχει φίλους, τα παιδιά μου τσακώνονται μεταξύ τους…” Μόλις όμως δούμε τον πραγματικό κίνδυνο που ενέχουν αυτές οι καταστάσεις στο παρόν, τις περισσότερες φορές αναδύεται ως πραγματική αιτία για την τεράστια ανησυχία των γονιών, ο φόβος για το μέλλον που κρύβεται καλά από πίσω. 

Έτσι λοιπόν αναγνωρίζουμε ότι η ανησυχία για το ότι “ο γιος μου δεν είναι υπάκουος” κρύβει τον φόβο ότι “θα δυσκολευτεί να αποδεχθεί τους κανόνες ενός εργασιακού περιβάλλοντος”, η ανησυχία για το ότι “η κόρη μου δεν κάνει τα διαβάσματά της”, κρύβει τον φόβο ότι “δεν θα σπουδάσει και θα βρεθεί να εργάζεται κάπου χωρίς να είναι ικανοποιημένη ή να αμείβεται καλά”.

Τι είναι όμως αυτός ο φόβος για το μέλλον;

Ο φόβος είναι το συναισθηματικό αποτύπωμα του εξελικτικά απαραίτητου μηχανισμού που μας επιτρέπει να διαχωρίζουμε κάτι γνώριμο και ακίνδυνο από κάτι άγνωστο και πιθανά επικίνδυνο για την επιβίωσή μας. Είναι ο εσωτερικός συναγερμός που μας κάνει να είμαστε σε επιφυλακή όταν βρισκόμαστε σε άγνωστα νερά, ώστε να τα εξερευνήσουμε και να βρούμε τον τρόπο να παραμείνουμε ασφαλείς. 

Άρα, ο φόβος για το μέλλον τι ρόλο παίζει;

Έρχεται απλά να μας θυμίσει πώς, όσο προνοητικοί και οργανωμένοι και αν είμαστε, δεν υπάρχει τρόπος να βεβαιωθούμε πώς στο μέλλον εμείς και τα αγαπημένα μας πρόσωπα θα είμαστε ασφαλείς. Αυτό, όσο και να μας φοβίζει, είναι απλά έτσι. 

Γιατί ο φόβος μας για το μέλλον εισβάλει τόσο σαρωτικά που καθορίζει και το παρόν μας;

Η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση βρίσκεται στις πεποιθήσεις μας σε σχέση με το συναίσθημα του φόβου, και την αντίδρασή μας σε αυτό. Ζούμε σε έναν κόσμο που συνέχεια μας ζητά να βάζουμε στόχους και μας κρίνει για το κατά πόσο τους έχουμε κατακτήσει. Οποιαδήποτε ένδειξη ότι απομακρυνόμαστε από τους στόχους μας ή από οτιδήποτε κρίνουμε ως επιθυμητό, καλό ή σωστό, θεωρείται απειλή ή πρόβλημα που πρέπει να λύσουμε άμεσα. Ο φόβος λοιπόν, που σηματοδοτεί ότι υπάρχει περίπτωση και «να μην πετύχουμε/ευτυχίσουμε», γίνεται αυτόματα πρόβλημα που «πρέπει να φύγει με οποιοδήποτε κόστος!», και οποιαδήποτε κατάσταση συμπεριλαμβάνει τον φόβο πρέπει να αλλάξει. 

Ποιο είναι το αποτέλεσμα σε εμάς;

Εφόσον δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι το μέλλον θα εκτυλιχθεί με βάση τα «θέλω» μας, μας τρομάζει. Και αφού δεν έχουμε πρόσβαση στο μέλλον για να το «φτιάξουμε» κατά βούληση, θεωρούμε εξαιρετικά σωστό να είμαστε προνοητικοί και να αλλάξουμε οτιδήποτε από το παρόν προμηνύει ένα λιγότερο επιθυμητό μέλλον. Για κάποιες χειροπιαστές και πραγματικά προβλέψιμες καταστάσεις αυτό μπορεί να λειτουργεί. Για τις περισσότερες όμως, ο παραπάνω συλλογισμός δεν είναι ρεαλιστικός, γιατί πραγματικά εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες που δεν είναι ελεγχόμενοι, ούτε καν αναγνωρίσιμοι. Το αποτέλεσμα είναι να ζούμε τη ζωή μας στο παρόν φτιάχνοντας λεπτομερή σενάρια για τις αλυσιδωτές μελλοντικές συνέπειες μιας κατάστασης και δίνοντας προτεραιότητα στο να αποφύγουμε ή να διορθώσουμε τον φόβο που νιώθουμε για το μέλλον. Πιστεύουμε ότι η μείωση του συναισθήματος του φόβου για το μέλλον, μέσω του ελέγχου αυτών που τον προκαλούν στο παρόν αποδεικνύει ότι τα πράγματα θα πάνε όπως τα θέλουμε.

Τι μπορώ να κάνω για να μην αφήσω τον φόβο για το μέλλον να κάνει κουμάντο;

Αναγνώρισε ότι φοβάσαι, αυτό φτάνει.

Δεν χρειάζεται να δώσεις δίκιο στον εαυτό σου εξηγώντας τον φόβο και να προσπαθήσεις εκείνη τη στιγμή να καταλαγιάσεις αυτό το συναίσθημα. Αν υπάρχει ένα πρόβλημα, και μπορείς να κάνεις κάτι για αυτό, κάντο. Aλλιώς, αναγνώρισε τον φόβο ως αυτό που είναι, ένα δύσκολο συναίσθημα, και απλά περίμενε να περάσει η καταιγίδα.

Καλωσόρισε τον φόβο!

Δέξου τον φόβο ως ένα κουδουνάκι που σου επιτρέπει να καταλάβεις ότι η κατάσταση σε ξεπερνά και ίσως δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να πάρεις αποφάσεις. Ευχαρίστησέ τον που είναι εκεί για να σε προστατεύσει από τις αυτόματες αντιδράσεις σου μάχης-φυγής-παγώματος.

Αναγνώρισε ότι δεν φταις που φοβάσαι για το μέλλον.

Το μέλλον είναι άγνωστο και για αυτό τρομάζει. Δεν είσαι ο δημιουργός του φόβου, αλλά θύμα του συλλογικού φόβου για το μέλλον που όλοι έχουμε κληρονομήσει.

Ζήτα συγνώμη από τα παιδιά σου.

Αναγνώρισε τις φορές που δεν μπορείς να ελέγξεις το φόβο σου για το μέλλον.

Aναγνώρισε ότι η σημαντικότερη επίδραση σου στη ζωή του παιδιού σου είναι στο παρόν

και δώσε την προσοχή σου στο τώρα.

Συζήτησε με τα παιδιά σου για το φόβο χωρίς να τον χαρακτηρίσετε ως πρόβλημα:

Τι φοβάσαι εσύ; τι φοβούνται εκείνα; Πώς είναι να φοβάσαι; Πόσο κρατάει; 

Διάλεξε ψύχραιμα τις μάχες σου!

Μείωσε τις παραινέσεις, τις προτάσεις, τις υπενθυμίσεις και τις διορθώσεις προς τα παιδιά σου. Κι αν νιώθεις ότι το να μειώσεις τα «Πρόσεχε!» πάει κόντρα στον γονεϊκό σου ρόλο, δίνε τα μαζί με την εξήγηση τους και πληροφορώντας για αυτό ακριβώς που τους ζητάς να προσέξουν.

Κάνε όλα τα παραπάνω ξανά και ξανά,

κάθε φορά που ο φόβος για το μέλλον χτυπάει την πόρτα σου.