Εσείς τι γονεϊκό τύπο εφαρμόζετε;

Πώς να γίνετε οι Γονείς που χρειάζονται τα παιδιά σας.

Όλοι οι ειδικοί ψυχικής υγείας συμφωνούν ότι η σχέση γονέα-παιδιού είναι καθοριστικής σημασίας για τη μετέπειτα ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη του παιδιού. Έτσι, οι γονείς βρίσκονται σε μια διαρκή αναζήτηση αποτελεσματικών τρόπων αλληλεπίδρασης και διαπαιδαγώγησης. Η Judy Arnall, μετά από εκτενή βιβλιογραφική ανασκόπηση, αναφέρει έξι συστατικά που χρειάζονται για να είναι στέρεη η σχέση γονέα-παιδιού.

Τα 6 συστατικά:

ποιοτικό χρόνο
προσοχή
καθοδήγηση
στοργή
ακρόαση
φροντίδα του γονέα

Για τη μελέτη της γονικής πρακτικής είναι βοηθητικά τα 4 γονικά στυλ ανατροφής που έχουν προτείνει η D. Baumrind (1991) και μεταγενέστερα ο J. Gottman (2011), με βάση δύο σημαντικές διαστάσεις: τον βαθμό Συναισθηματικής Ανταπόκρισης (στοργής & συμμετοχής [involvement] που επιδεικνύει ο γονέας) καθώς και τον βαθμό απαιτητικότητας και προσδοκιών [demandinginess] που θέτει προς το παιδί. Με βάση αυτές τις διαστάσεις προκύπτουν 4 γονικοί τύποι που αντανακλούν διαφορετικές γονικές αξίες, πρακτικές, στάσεις και συμπεριφορές των γονέων. Συμμετέχοντας σε μια σχολή γονέων, μέσα από ερωτηματολόγια και βιωματικές ασκήσεις, οι γονείς μπορούν να ανακαλύψουν το δικό τους κυρίαρχο στυλ ανατροφής: επικριτικό-αποδοκιμαστικό, επιτρεπτικό-παραχωρητικό, αποστασιοποιημένο ή δημοκρατικό στυλ ή αλλιώς του συναισθηματικού μέντορα. Η διερεύνηση αυτή βοηθά τους γονείς να αντιληφθούν τι επίπτωση έχει η εκάστοτε γονική πρακτική στην εξέλιξη του παιδιού τους.

Ημερολόγιο ανασκόπησης & στοχοθεσίας

Επικριτικό-αποδοκιμαστικό στυλ ανατροφής

Ο γονιός φέρεται ψυχρά και απόμακρα, ενώ θέτει αυστηρούς και άκαμπτους κανόνες και ενίοτε υπερβολικές απαιτήσεις στο παιδί.

Επιτρεπτικό-παραχωρητικό στυλ διαπαιδαγώγησης

Σε αυτό το στυλ ο γονιός φέρεται με ζεστασιά και στοργή προς το παιδί του, εμπλέκεται ενίοτε περισσότερο από όσο πρέπει στη ζωή του, χωρίς να του θέτει όρια και απαιτήσεις, δείχνοντας επιείκεια και υποχωρητικότητα.

Γονεϊκότητα με ενσυναίσθηση: Χτίζοντας έναν ασφαλή συναισθηματικό δεσμό με το παιδί σου.

Αποστασιοποιημένος τύπος γονέα

Ο αποστασιοποιημένος τύπος γονέα κινείται χαμηλά και στις δυο παραπάνω διαστάσεις, διατηρεί μια αδιάφορη και ψυχρή στάση απέναντι στο παιδί του και δεν ασχολείται με θέματα πειθαρχίας.

Το τέταρτο στυλ διαπαιδαγώγησης είναι το δημοκρατικό ή αλλιώς ο τύπος του Συναισθηματικού Μέντορα.

Ο γονιός αυτός περιγράφεται ως ο γονιός με κύρος (authoritative parenting style), που εφαρμόζει τη συναισθηματική αγωγή στην ανατροφή του παιδιού του, δείχνοντας ενσυναίσθηση, ενώ παράλληλα θέτει όρια και ενθαρρύνει το παιδί να βρει μόνο του λύσεις για προβλήματα που προκύπτουν. Όπως γίνεται κατανοητό, ζητούμενο για τους γονείς είναι να υιοθετούν τις δεξιότητες του δημοκρατικού γονέα.

Ο δημοκρατικός τρόπος ανατροφής είναι ο πιο ενδεδειγμένος,

καθώς ο γονέας διατηρεί ζεστή σχέση αγάπης και αποδοχής με το παιδί του, μα συνάμα οριοθετεί με σταθερό αλλά ευέλικτο τρόπο, εφαρμόζοντας ένα δημοκρατικό και δίκαιο σύστημα πειθαρχίας με λογική και αγάπη.

Την ίδια στάση επικροτεί και ο ψυχίατρος Σιδέρης (2009) μιλώντας για Αγάπη και Κανόνες (όρια) στο βιβλίο του «Τα παιδιά δεν χρειάζονται ψυχολόγο. Γονείς Χρειάζονται».

Οι κανόνες, σχετίζονται με τη διάσταση της απαιτητικότητας και των προσδοκιών που προαναφέρθηκε. Ο Σιδέρης επισημάνει ότι τα παιδιά, εκτός από άνευ όρων αγάπη, χρειάζονται άφοβη καθοδήγηση από τους γονείς τους, δηλαδή να μπορούν οι γονείς να λένε άφοβα «ΟΧΙ» και «ΜΗ», χωρίς να ταλαντεύονται. Είναι χρέος των γονέων να διδάξουν στα παιδιά τους, τους κανόνες του κόσμου. Τα «Μη» και τα «Όχι» των γονέων είναι απαραίτητα συστατικά της ανατροφής ενός παιδιού.

Οι υπεύθυνοι και αποτελεσματικοί γονείς θέτουν όρια, στόχους και προσδοκίες στα παιδιά τους.

Εκφράζουν με σαφήνεια αλλά και ζεστασιά τις απαιτήσεις τους, ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκονται τα παιδιά, όπως π.χ τους διδάσκουν πώς να τρώνε μόνα τους, να μαζεύουν τα παιχνίδια τους, να πλένουν τα χέρια τους, να συνεργάζονται με τα μέλη της οικογένειάς τους για να μπορούν στο μέλλον να συνεργάζονται ικανοποιητικά με τους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς τους, να αναλαμβάνουν την ευθύνη της σχολικής τους μελέτης κ.α.

ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΜΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ 2-5 & 6-9 ΕΤΩΝ

Τα παιδιά επιζητούν τα όρια και ένα σταθερό σύστημα κανόνων. Τα έχουν ανάγκη. Τους αρέσει η σαφήνεια, καθώς τα όρια δίνουν ένα πλαίσιο λειτουργίας για όλα τα μέλη της οικογένειας. Η υιοθέτηση σταθερών κανόνων πειθαρχίας, που δίνονται με γονική στοργή προσφέρουν στα παιδιά αίσθημα ασφάλειας και πληρότητας.

Όταν οι γονείς καταφέρνουν να χρησιμοποιούν περισσότερο τις δεξιότητες του «δημοκρατικού ή συναισθηματικού μέντορα» τύπου γονέα, καταφέρνουν να έχουν μια πιο ποιοτική και αποτελεσματική επικοινωνία και σχέση αποδοχής με τα παιδιά τους και κατά συνέπεια, να εξασφαλίζουν ήρεμο οικογενειακό κλίμα και υγιείς σχέσεις.

Οπότε είναι σημαντικό για όποιον γονέα προβληματίζεται για θέματα ανατροφής και πειθαρχίας, να αποφασίσει να λάβει υποστήριξη από ειδικό ψυχικής υγείας, σε ατομικό επίπεδο ή συμμετέχοντας σε μια ομάδα γονέων, όπου όλες αυτές οι διαφορετικές ποιότητες αναλύονται διεξοδικά.

Συναισθηματικός δεσμός 3 μέρη: Το Α και το Ω της γονεϊκότητας

Η μοναδικότητα κάθε γονέα-παιδιού

Κλείνοντας, να αναφέρω ότι κάθε παιδί και κάθε γονιός είναι μοναδικός, επομένως και η σχέση του καθενός με το παιδί του είναι μοναδική. Οι σχέσεις είναι πολύπλοκες και δεν υπόκεινται σε απλές γραμμικές εξηγήσεις ή τυπολογίες. Να επισημάνω, ότι τα πρότυπα ανατροφής και διαπαιδαγώγησης στα οποία έχουν καταλήξει διάφοροι ερευνητές και περιγράφονται εύστοχα στο βιβλίο της Β. Παπά και του J. Gottman, πρωταρχικά επινοήθηκαν για τη μελέτη γονέων των δυτικών κοινωνιών μεσαίας κοινωνικής τάξης και των παιδιών τους. Συνήθως, οι περισσότεροι γονείς δεν ανήκουν σε μία μόνο κατηγορία, αλλά κάπου στο μέσον.

Επίσης, είναι αναμενόμενο και θεμιτό να εναλλάσσονται τα στυλ διαπαιδαγώγησης ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και τη φάση που διανύει η εκάστοτε οικογένεια. Οι τύποι που αναφέρονται αποτελούν «κατασκευές» και δεν αποσκοπούν στο να κατηγοριοποιήσουν τους γονείς. Απεναντίας, χρησιμοποιούνται μόνο για να διευκολύνουν τους γονείς, ειδικά εκείνους που ανησυχούν για τη σχέση τους, ώστε να αναστοχαστούν ως προς τις γονικές τους πρακτικές, σε μια προσπάθεια φροντίδας του παιδιού, της σχέσης αλλά και του εαυτού τους!

Χρήσιμα ερωτήματα που μπορούν να θέτουν στον εαυτό τους, καθώς και να συζητούν σε μια σχολή γονέων, οι ανήσυχοι γονείς είναι τα εξής:

Τι γονεϊκό τύπο πιστεύω πως εφαρμόζω;
Τι θα μπορούσα να αλλάξω στον εαυτό μου;
Τι θα μπορούσα να αλλάξω στον τρόπο που εκφράζομαι ή οριοθετώ το παιδί μου;
Τι θα μπορούσα να αλλάξω στον τρόπο που δείχνω το ενδιαφέρον και τη στοργή μου;
Τι θα μπορούσα να κάνω διαφορετικό σχετικά με τον έλεγχο που ασκώ στα παιδιά μου;

Η συμμετοχή σε μια σχολή γονέων θα μπορούσε να βοηθήσει γονείς να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους, απαντώντας σε αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα.