Μητρικό γάλα, τι περιέχει για την υγεία του μωρού;

Πίνακας περιεχομένων

• Πόσο σημαντικό είναι το μητρικό γάλα για την υγεία του μωρού;
• Τι συστήνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφορικά με τη διατροφή του μωρού;
• Παραγωγή μητρικού γάλακτος 
• Μητρικό γάλα, ποια είναι η σύστασή του;
  • Πρωτεΐνες
  • Υδατάνθρακες
  • Λιπαρά
  • Ανόργανα στοιχεία
  • Βιταμίνες
  • Άλλοι παράγοντες
• Μητρικό γάλα, είναι απαραίτητο για το παιδί μου;

Πόσο σημαντικό είναι το μητρικό γάλα για την υγεία του μωρού;

Το μητρικό γάλα είναι η βασική τροφή του βρέφους. Από τη γέννηση έως τη συμπλήρωση των 6 μηνών (180 μέρες ζωής) συστήνεται ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός. Κατά την περίοδο αυτή το μητρικό γάλα καλύπτει όλες τις ανάγκες ενός υγιούς βρέφους σε υγρά και θρεπτικά συστατικά, και δεν χρειάζεται η χορήγηση άλλων υγρών (π.χ νερό, χαμομήλι) ή τροφίμων όπως π.χ. κρέμα. Η σύσταση του μητρικού γάλακτος δεν αλλάζει από γυναίκα σε γυναίκα, ακόμη και αν έχουν διαφορετικές διατροφικές συνήθειες.

Μπορεί όμως να αλλάξει η σύσταση του μητρικού γάλακτος ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκεται το μωρό και αναλόγως τις ανάγκες του τη συγκεκριμένη στιγμή (για παράδειγμα αν περνάει κάποιο κρυολόγημα ή αν βρίσκεται σε κάποιο άλμα ανάπτυξης). Επίσης, η σύσταση του μητρικού γάλακτος μπορεί να αλλάξει και ανάλογα την ώρα της ημέρας, καθώς διαφορετική σύσταση μπορεί να έχει το βράδυ από ότι την ημέρα.

Τι συστήνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφορικά με τη διατροφή του μωρού;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και διεθνείς πιστοποιημένοι φορείς συστήνουν τον αποκλειστικό θηλασμό τους 6 πρώτους μήνες της ζωής και στη συνέχεια την συμπληρωματική χορήγησή του με στερεά-ημιστερεά τροφή για τουλάχιστον μέχρι τον πρώτο χρόνο. Το σώμα της μητέρας ακόμη και μετά την εγκυμοσύνη συνεχίζει να τρέφει το βρέφος μέσω του θηλασμού. Το μητρικό γάλα περιέχει θρεπτικά συστατικά, τα οποία δεν μπορούμε να βρούμε σε κανένα γάλα φόρμουλα. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά θα δούμε αναλυτικά πώς μπορούν να συμβάλλουν στην υγεία του βρέφους. Πιο συγκεκριμένα, θα αναλύσουμε τα θρεπτικά συστατικά του ώριμου μητρικού γάλακτος.

Παραγωγή μητρικού γάλακτος 

Η έκκριση του γάλακτος αρχίζει αμέσως μετά τον τοκετό, μετά την αποβολή του πλακούντα και τον ερεθισμό του μαστού από τον θηλασμό. Το πύαρ (πρωτόγαλα) είναι πυκνόρρευστο κιτρινωπό υγρό. Πρόκειται για το γάλα που παράγεται από την 1η ως την 4η ημέρα ζωής στα πλαίσια της γαλακτογένεσης. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε β-καροτένιο, και αποτελεί την πρώτη έκκριση του μαστού της μητέρας αμέσως μετά τον τοκετό. Περιέχει ανοσοσφαιρίνες, λυσοζύμη και κύτταρα, επομένως βοηθά  στην άμυνα του οργανισμού.

Ακόμη είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, ιδίως πρωτεΐνες και μεταλλικά στοιχεία. Μεταξύ της 4ης και της 14ης μέρας εκκρίνεται το μεταβατικό γάλα, του οποίου η ποσότητα αυξάνεται τις επόμενες μέρες. Τέλος, μετά την 14η ημέρα θηλασμού εκκρίνεται το ώριμο γάλα, το οποίο είναι το μητρικό γάλα. Ο όγκος γάλακτος που παράγει η μητέρα κυμαίνεται μεταξύ 600-900ml (ανάλογα με το βάρος του μωρού), του οποίου η σύνθεση ολοκληρώνεται στο τέλος του 1ου μήνα.

Μητρικό γάλα, ποια είναι η σύστασή του;

Πρωτεΐνες

Το μητρικό γάλα περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Ακόμη περιέχει καζεΐνη και η ορολευκωματίνη. Οι πρωτεΐνες στο μητρικό γάλα είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη και το σχηματισμό των ιστών του βρέφους, ειδικά τους πρώτους μήνες που έχουμε ταχεία ανάπτυξη. 

Υδατάνθρακες

Κύριος υδατάνθρακας του μητρικού γάλακτος είναι η λακτόζη, η οποία είναι δισακχαρίτης που αποτελείται από γλυκόζη και γαλακτόζη. Ακόμη, το μητρικό γάλα περιέχει και άλλους υδατάνθρακες όπως μονοσακχαρίτες και ολιγοσακχαρίτες, που μαζί με τις γλυκοπρωτεΐνες συγκροτούν τον παράγοντα bifidus. Ο παράγοντας αυτός προστατεύει από τη διείσδυση των εντεροβακτηριδίων, τα οποία είναι παθογόνα. Επομένως, ο παράγοντας bifidus συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου του βρέφους, προστατεύοντάς το από γαστρεντερίτιδα και άλλες ασθένειες. 

Λιπαρά

Το λίπος του γάλακτος αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας για το βρέφος (προσδίδει περίπου το 50% της ενέργειας). H λιποπεριεκτικότητα του μητρικού γάλακτος διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και μπορεί να επηρεάζεται ακόμα και από την εποχή παραγωγής του. Το λίπος του μητρικού γάλακτος είναι πιο εύπεπτο σε σχέση με αυτό του αγελαδινού. Το μητρικό γάλα περιέχει ω-3 λιπαρά οξέα, δεκαεξανοϊκό οξύ (DHA) και άλλα λιπαρά οξέα μακράς αλύσου, που είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του αμφιβληστροειδούς του βρέφους. Το λίπος επίσης είναι απαραίτητο στη συνολική ανάπτυξη του παιδιού. Η συγκέντρωση λίπους στο μητρικό γάλα παρουσιάζει διακύμανση κατά τη διάρκεια του θηλασμού, καθώς το γάλα στην αρχή του θηλασμού έχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λίπος από ότι το γάλα που καταναλώνει το μωρό στο τέλος του θηλασμού. 

Ανόργανα στοιχεία

Τα κύρια ανόργανα στοιχεία το μητρικού γάλακτος είναι το κάλιο, το ασβέστιο, ο φώσφορος, το χλώριο και το νάτριο. Σε μικρότερες ποσότητες βρίσκονται ο σίδηρος, ο χαλκός, και το μαγγάνιο. Επειδή οι νεφροί του βρέφους είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι του πρώτους μήνες ζωής, τα στοιχεία αυτά βρίσκονται σε τέτοιες συγκεντρώσεις έτσι ώστε να μην επιβαρύνουν τη λειτουργία τους. Τέλος, τα στοιχεία αυτά ενισχύουν την ανάπτυξη του βρέφους και συμβάλλουν σε διάφορες λειτουργίες του μεταβολισμού του βρέφους, ο οποίος τους πρώτους μήνες ζωής έχει ιδιαίτερες ανάγκες.  

Βιταμίνες

Σε γενικές γραμμές το μητρικό γάλα περιέχει όλες τις βιταμίνες που είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική ανάπτυξη του βρέφους. Η περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε υδατοδιαλυτές βιταμίνες επηρεάζεται περισσότερο από τη διατροφή της μητέρας από ότι επηρεάζεται η περιεκτικότητα σε λιποδιαλυτές βιταμίνες. Γενικότερα, αν η μητέρα ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή, πλήρη σε θρεπτικά συστατικά, τότε και το βρέφος λαμβάνει όλες τις βιταμίνες μέσω του μητρικού γάλακτος. 

Άλλοι παράγοντες

Το μητρικό γάλα περιέχει συστατικά, τα οποία δεν βρίσκουμε στα γάλατα formula. Αρχικά, το μητρικό γάλα είναι πλούσιο σε ανοσοσφαιρίνες όπως οι IgA, IgG, IgD, και IgE, οι οποίες δρουν ως αντισώματα και προστατεύουν το γαστρεντερικό και αναπνευστικό σύστημα του βρέφους από παθογόνους μικροοργανισμούς. Επίσης, το μητρικό γάλα περιέχει ορμόνες όπως η θυρεοειδική, η λεπτίνη και η γαστρίνη, που παίρνουν μέρος στη ρύθμιση του μεταβολισμού του νεογνού και της όρεξής του.

Επίσης, ανιχνεύεται η ερυθροποιητίνη, η ινσουλίνη και ο ινσουλινικός αυξητικός παράγων IGF-1, που μειώνουν τον κίνδυνο νεκρωτικής εντεροκολίτιδας και συμβάλλουν στην αύξηση του αιματοκρίτη. Το μητρικό γάλα περιέχει και άλλους παράγοντες, οι οποίοι ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και την άμυνα του οργανισμού. Κάποια από αυτά είναι ένζυμα, όπως η λυσοζύμη και οι ντεφενσίνες.

Μητρικό γάλα, είναι απαραίτητο για το παιδί μου;

Συμπερασματικά, το μητρικό γάλα είναι η πιο πλήρης τροφή που μπορεί να καταναλώσει ένα βρέφος, καθώς περιέχει πολύτιμα συστατικά για την ανάπτυξη και την προστασία του οργανισμού του βρέφους σε ιδανικές αναλογίες. Για τους παραπάνω λόγους συστήνεται πάντα ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός τουλάχιστον για τους 6 πρώτους μήνες ζωής, ενώ βασική τροφή μέχρι τον πρώτο χρόνο ζωής του βρέφους θα πρέπει να είναι το γάλα.